Elk jaar worden er tienduizenden IQ-tests afgenomen, bij zowel volwassenen als kinderen. Je kan een IQ-test tegenkomen als je solliciteert op een functie, en bij kinderen worden IQ-tests nogal eens ingezet om te bepalen welke soort of niveau onderwijs het beste bij hen past. Het vooruitzicht van het maken van een IQ-test kan veel stress opleveren. Want, je wilt natuurlijk niet uit de test komen als iemand met een laag IQ. En de meeste mensen willen ook niet dat hun kind dat stempel krijgt.
Hoge score
Niet alleen een lage IQ-score kan negatieve emoties opwekken. Ook een hoge score kan dat doen. Scoren mensen hoog op een IQ-test dan zijn ze in eerste instantie vaak trots en blij. Intelligentie is iets wat heel goed van past komt in onze samenleving, dus dat is begrijpelijk. Mensen die, op een betrouwbare en valide IQ-test, 130 of hoger scoren worden ook wel ‘hoogbegaafd’ genoemd. Er zit ook een andere kant aan de medaille. Wie een hoge score haalt op een IQ-test kan last krijgen van faalangst. Een hoge IQ-score kan namelijk gepaard gaan met de gedachte dat, omdat je nu eenmaal zo slim bent, je geen fouten mag maken. Dat wordt dus peentjes zweten bij elk examen of beoordelingsgesprek.
Sterke identificatie
De nadelen van een lage of hoge uitslag op een IQ-test ervaren mensen vooral als ze zichzelf sterk identificeren met de IQ-score. Bij een lage score denk je dat je dom bent; bij een hoge score denk je dat je geen fouten meer mag maken of altijd slim uit de hoek moet komen. De IQ-uitslag wordt dan een keurslijf. De uitdaging is dan ook om een IQ-score te zien voor wat het is: als louter iets wat een test over je zegt op een bepaald moment in de tijd, niet meer en niet minder. Dat helpt om je zelfbeeld er niet teveel aan op te hangen.
Meer lezen?
In het februarinummer van 2021 van Psychologie Magazine verschijnt een artikel van mijn hand over IQ-tests. Hierin kan je meer lezen over IQ-tests, wat ze precies meten, en de rol ervan in prestaties op werk en school.